Sakarya’da Kurtuluş Savaşı’nın İzleri: Mezarlıklar, Şehitlikler, Anıtlar

1. Ali Fuat Paşa Mezarlığı – Geyve Geyve ilçesinde yer alan bu tarihi mezarlık, sadece bir defin alanı değil, aynı zamanda bir kurtuluş hikâyesidir. Ali Fuat Cebesoy’un komutanlığındaki Kuvâ-yi Milliye birlikleri bu bölgede örgütlenmişti. Mezarlıkta yer alan bazı kitabeler, o dönem şehit düşen yerel mücahitlere ait. “Oğlunu vatan için veren anaların gözyaşları, bu toprağa karıştı” der yaşlı köylüler. 🏛️ 2. Kurtuluş Mahallesi Şehitliği – Adapazarı Merkez Adapazarı’nın Kurtuluş Mahallesi, ismini boşuna taşımıyor. Kurtuluş Savaşı sırasında, Ermeni çetelerle yaşanan çatışmalarda hayatını kaybeden Türk sivillerin ve gönüllü milislerin anısına burada küçük bir anıt mezar oluşturulmuştu. Bugün bakımsız ama tarihî önemi büyük. Anıtta şu söz yer alır: “Bu toprak için can verenler, bir bayrağa rengini verdi.” 3. Sakarya Garnizon Şehitliği – Serdivan Sakarya’da görev yaparken şehit düşen askerler için kurulmuş bir şehitliktir. Her ne kadar doğrudan Kurtuluş Savaşı şehitlerini barındırmasa da, “vatan uğruna” teması burada da derindir. Şehitlikte yer alan bazı mezar taşları, Balkan ve 1. Dünya Savaşı dönemlerine de uzanır. 4. Milli Mücadele Anıtı – Hendek Hendek ilçesinde bulunan bu anıt, yerel halkın Kurtuluş Savaşı’na katılımını onurlandırmak amacıyla yapılmıştır. Anıtta Hendekli gönüllülerin isimleri ve cepheye gönderilme tarihleri kazılıdır. Her yıl 30 Ağustos’ta burada küçük çaplı törenler düzenlenir. Ancak ne yazık ki çoğu Sakaryalı bu anıttan habersizdir. Neden Bu İzleri Hatırlamalıyız? Çünkü tarih sadece kitaplarda değil, toprakta ve taşta da yazılıdır. Çünkü gelecek nesiller, özgürlüğün bedelini bu sessiz şahitlerde görebilir. Çünkü unutmamak, tekrar yaşatmamak için gereklidir